4. Greetings and Wishing (Những lời chào hỏi và chúc tụng)
Compared with Vietnamese, the Americans have quite complicated greetings. While we typically only use a simple “hello” for greeting, they have separate greetings for different times during the day (good morning, good afternoon, good evening, good night) as well as greetings for many different occasions, such as good day, good walking, good holidays, etc. (So với ngườiViệt, người Mỹ chào hỏi nhau rất rắc rối. Trong khi chúng ta thường chỉ dùng một chữ đơn giản “Chào”, họ dùng những từ chào hỏi khác nhau trong ngày (chúc sáng, chúc trưa, chúc chiều tối, chúc đêm) và nhiều trường hợp hay hoàn cảnh khác như chúc ngày, chúc đi bộ, chúc nghỉ lễ …)
Sáng hôm ấy, một buổi sáng đầy sương thu và gió lạnh, anh em tôi dắt tay nhau cắp sách đến trường trên con đường làng dài và hẹp (xin lỗi ăn cắp văn nơi đây, không nhớ tác giả là ai).
(That morning, a morning permeated with autumnal fog and chilly wind, my younger brother and I, holding hand and carrying our books, walked together to school on the long and narrow village street (apologize for plagiarizing here; I don’t remember the name of the author).
Nửa đường thì gặp ông Cả trong làng đang đi tới. Ông sáng sáng tảo bộ cho khỏe người và đồng thời xem chừng những chuyện trong làng. Tính ông rất nghiêm khắc. Mỗi lần không may gặp ông trên đường đến trường, tôi cúi gầm đầu lí nhí chào ông rồi cố “lủi” đi cho nhanh.
(Midway, we saw the Elder of the village walking in the opposite direction. He was taking his morning walk, both for his health and at the same time keeping an eye on happenings in the village. He was a very stern person. Each time I had the misfortune of meeting him on my way to school, I would look down at the ground, mumbling an unintelligible greeting then trying my best to scoot away fast)
Sáng hôm ấy bỗng dưng tôi can đảm lạ. Chắc nhờ vừa học được những từ chào hỏi Anh Ngữ mới trên mạng đêm qua! Tôi háo hức muốn khoe trình cho ông những điều mới học hỏi để ông hãnh diện là làng nhà có trẻ hiếu học. Tôi dừng lại trước mặt ông, cúi đầu lễ phép nói thật to cho cụ để ý:
- Xin chúc cụ một buổi sáng tốt ạ!
(That morning somehow I felt unusually brave, probably from learning the new greetings in English the night before on the internet. I was excitedly ready to show off my new learnings to him so he could be proud that there were studious children in our village. I stopped in front of him, bowed my head respectfully, then spoke really loud to catch his attention:
- Good morning, sir!)
Ông giật nẩy người. Sau khi hoàn hồn lại, ông giận dữ quát:
- Ơ hay! Hôm nay mày láo gì thế?
(He was really startled. After recovering from the shock (the Vietnamese words here literally mean ‘After his soul has returned’ implying that when he was startled, his soul was so scared it left his body temporarily: tiếng Việt đây nghĩa đen là sau khi linh hồn trở lại, ngầm hiểu là lúc ông ấy giật mình linh hồn ông ta sợ quá nó tạm thời “lánh” đi một tí), he angrily shouted:
- What is this nonsense? Are you trying to be naughty today?)
Tôi vội vã trả lời: Dạ không ạ! Con chỉ làm theo lời thầy bảo.
- Thầy nào dạy mày cái gì quái đản thế?
- Dạ thầy bảo là khi học ngoại ngữ, muốn thật giỏi phải suy nghĩ và nói theo tiếng ấy. Con đang học Anh Ngữ và cố thực hành theo lời thầy. Người Mỹ họ gặp nhau ban sáng thì việc đầu tiên là họ chúc nhau một buổi sáng tốt.
(“No, dear sir! I was just following my teacher’s intructions.” I hurriedly replied.
- What teacher would instruct you to do such a weird thing?
- Dear sir. My teacher says if we want to really excel when studying a foreign language, we should try to think and speak in that language. I am studying English and trying my best to practice according his instructions. When the Americans see each other in the morning, the first thing they would say is ‘Good morning’.)
Ông nhìn tôi có vẻ nghi ngờ. Khi thấy tôi vẫn đứng yên lễ phép, mặt thành khẩn, ông bèn bảo:
- Lạ nhỉ! Thế thì không lẽ mày gặp tao ban chiều ban tối mày cũng phải chúc theo giờ đó sao?
(He eyed me suspiciously. When he saw that I was still standing respecfully with a very sincere look on my face, he said:
- Well, it’s kind of strange! What if you saw me in the afternoon or in the evening, you would have to greet me according to the time then? )
Tôi mừng rỡ: “Vâng ạ! Cụ thông minh quá!”
Ông cười không nói nhưng thấy thằng bé hôm nay cũng khá dễ thương.
Tôi tiếp tục trình: “Ban chiều gặp cụ con sẽ chào cụ là “Chúc cụ một buổi chiều tốt”. Ban tối gặp cụ con sẽ chào “Chúc cụ một buổi tối tốt”. Còn nữa. Khi gặp cụ ban tối xong, lúc cụ đi về nhà con sẽ chào cụ là “Chúc cụ một đêm tốt, ” câu này cũng dùng để chúc ngủ ngon nếu cụ sắp đi ngủ.”
(I was elated: “Yes, sir! You are really smart!”
He smiled without saying anything but found the boy rather charming that day.
I continued: “If I met you in the afternoon, I would greet you “Good afternoon, sir!” In the evening I would greet you “Good evening, sir!” But there are more. In the evening after our meeting, when you left I would say to you “Good night, sir!”, which can also be used to wish you a good sleep at night before you go to bed.)
- Thế nhỡ mày gặp tao đúng ngọ thì chúc sao?
Tôi hơi ngần ngừ: “Dạ… con… không biết!”
- “Không lẽ họ cứ đứng giương mắt im lặng nhìn nhau, chờ quá giờ mới chào?”
(- What if you met me right at noon time, how would you greet me then?
I was a little hesitant: “Dear sir … I … don’t know!”
- “They can’t just stand there silently staring at each other until it’s past noon before they can say their greeting?”)
Tôi chợt nhớ, hớn hở trả lời: “Không ạ! Họ cũng có cách chào thông thường là ‘Chào’ như con sẽ nói ‘Chào cụ ạ’ bất cứ lúc nào trong ngày”
(I suddenly remembered and excitedly replied: “Dear sir, no! They also have a common “Hello (or Hi)” like I would say ‘Hello sir” any time during the day. Note: “Hi”thì thường dùng với người quen hay bạn bè)
Ông nghĩ thầm: Đã có cách chào thường thì sao phải chào đêm chào sáng…!
(The Elder thought: If there is already hello, why would one use good evening, good morning…!)
Một lúc sau ông nói với chúng tôi:
- Thôi chúng mày đi học không trễ, thầy lại la cho. Cho tao gửi lời chúc thầy mày có một buổi sáng tốt!
Rồi ông bỏ đi. Tôi cố gọi to với theo: “Chào tạm biệt cụ. Chúc cụ một ngày tốt và đi bộ tốt ạ!”
(After a moment he said to us:
- All right, why don’t you boys go to school now, lest you be late and get scolded by your teacher. Please say good morning to your teacher for me!
Then he walked away. I tried to call loudly after him: “Good bye, sir! And have a good day and a good walk, sir!”)
Ông dừng lại định nói gì nhưng thôi, tiếp tục bước đi.
(He paused, was about to say something, but decided not to and continued his pace.)
Em tôi nãy giờ mồm há hốc mắt trợn tròn im lặng chứng kiến một cuộc đối thoại hi hữu giữa người anh “tài giỏi” của nó với chính “Ông Cả” của làng. Chắc nó quá kinh phục thành ra “á khẩu”. Cuối cùng nó mới nói giọng lo âu:
- Anh! Sao hôm nay anh ăn nói lạ quá. Anh có cảm thấy muốn bệnh không?
(My younger brother, mouth agape and eyes popping, had been silently witnessing the spectacular conversation between his “talented” older brother and the very “Elder” of the village. He must have been so awed that he became speechless. Finally he began to speak with a worried voice:
- Older brother! How come you talk and act so strangely today? Are you getting ill?)
Trên đường đi Ông Cả trầm tư suy nghĩ: Người Mỹ lạ thật, chào gì mà lắm thế! Hết chào ngày rồi chào đêm, chào đi chào về. Lại còn chúc đi bộ tốt! Làm gì cũng chúc tốt. Chẳng nhẽ cũng chúc chạy tốt (good running), ăn tốt (good eating), bơi lội tốt (good swimming), đi săn tốt (good hunting), câu cá tốt (good fishing), đi thuyền tốt (good boating), leo núi tốt (good climbing), bổ củi tốt (good wood chopping!) à không họ giầu quá chắc không phải bổ củi, đi sắm hàng tốt (good shoping)... Cái gì cũng phải chêm chữ tốt vào, thì giờ đâu mà nói chuyện khác. Thảo nào trên TV họ phải nói thật nhanh mình chả hiểu gì cả!
(As he resumed his walk, the Elder was deep in thought: The Americans are so strange, having so many kinds of greetings! Greeting during the day, greeting at night; greeting upon coming, greeting upon leaving. Then this thing: “have a good walk”! Wish every activity good. Wouldn’t they then have to wish good running, good eating, good swimming, good hunting, good fishing, good boating, good mountain climbing, good wood chopping oh! no being so rich they probably don’t need to chop wood, good shopping, etc. If good must be inserted in everything they say, where is the time to talk about other things. No wonder they have to speak so fast on TV that I don’t understand a word!”)
Ông chợt đứng khựng lại, rùng mình kinh hãi. Mỗi lần mình gặp thằng bé này, chắc chắn nó sẽ xổ một tràng chào hỏi chúc tụng nhức cái đầu. Nhưng không nhẽ cấm nó tập. Nó mới học dăm ba chữ chúc tụng mà đã rắc rối thế, đến chừng nó dùng nhiều từ lạ khác thì mình biết phản ứng thế nào. Ghê gớm hơn nữa là lúc nó thành một tay cừ Anh ngữ, hậu quả sẽ không thể nào lường được!
(Suddenly he froze, then shuddered with fright. Each time I see this boy now, he will certainly blurt out a whole string of greetings and wishing that will for sure give me a headache. But I can’t just stop him from practicing! The boy just learned a few greeting words and it is already troublesome. How am I going to react when he uses many more strange words. Worse yet, when he becomes advanced in English, the consequences will be truly unfathomable!
Cuối cùng Ông thở dài ngán ngẩm, tự mình lẩm bẩm: Thôi thế từ rày về sau mình đành phải “trốn” nó vậy!
(He finally sighed with resignation and mumbled to himself: Well, from now on I just have to “hide” from him).